Minn gamli vinnustaður er mikið í fréttum þessa dagana og á sjálfsagt eftir að verða eitt af heitari málum í væntanlegum borgarstjórnarkosningum. Þetta er ekki ný umræða: Viljum við hafa flugvöll í borginni eða flytja hann? Og borgar sig að byggja þarna hundruð húsa - og nýjan flugvöll á Lönguskerjum eða Álftanesi? Nú, eða nota Keflavíkurflugvöll fyrir innanlandsflugið líka? 

 

Það er svolítið dæmigert fyrir framkvæmdagleði okkar Íslendinga, að ekki aðeins er almenningur í skoðanakönnunum nú beðinn að segja hvort flytja skuli Reykjavíkurflugvöll, heldur lýsa stjórnmálamenn því ákveðið yfir hvar þeir vilji hafa hann. Hvattir af vinsældaþörf vegna fyrirhugaðs prófkjörs og borgarstjórnarkosninga lýsa þeir því yfir - áður en hinir ýmsu möguleikar og mismunandi kostnaður liggur fyrir - hvar þeir vilja að völlurinn verði staðsettur. 

Það er alltof oft að stórar ákvarðanir í hinum ýmsu málum eru teknar rétt eins nægilegt fjármagn sé til staðar í hvað sem er! Flugvallarmálið er gott dæmi um það.

 

 

Hvernig myndast ákvarðanir ?

 

Það er eindregið mat mitt að nauðsynlegt sé að kíkja í þjóðarbudduna, sjá hvað má eyða miklu og forgangsraða síðan hinum ýmsu verkefnum eftir nauðsyn og tímamörkum rétt eins og við gerum heima hjá okkur. 

 

Skoðum raunhæft dæmi:

 

a. Það þarf að hækka elli- og örorku-bætur svo það ágæta fólk sem byggði upp landið okkar eða er svo ólánssamt að búa við fötlun, lifi ekki við hungurmörk - það á betra skilið.

b. Það vantar fjármagn til að halda opnum mörgum deildum í sjúkrahúsum.

c. Biðlistar eftir aðgerðum á sjúklingum lengjast.

d. Það bráðvantar mislæg gatnamót á Miklubraut í Reykjavík til að afstýra

slysum sem þar hafa verið alltof tíð. 

e. Það vantar elli- og hjúkrunar-heimili í víða um land.

f. Það vantar samgöngubætur víða um land.

g. Það vantar fé sem dugir til að greiða lágt launuðum starfsmönnum

í ýmsum þjónustustörfum viðunandi laun. 

h. Það vantar landrými til að stækka höfuðborgina, eða svo er okkir sagt.

Landrými kostar peninga - og meiri peninga til að gera það 

byggingarhæft.

 

Ég hef viljandi ekki ruglað dæmið með því að sundurliða hvað greiðist úr ríkissjóði og hvað af sveitarfélögum. Þegar upp er staðið býr ein þjóð í þessu landi - hún borgar brúsann í einu formi eða öðru.

 

 

Minnismerki um bruðl ! 

 

Áður en lengra er haldið vil ég benda á - og vara við - þeirri tilhneigingu að framkvæma stórt, eitthvað áberandi - allt að því minnismerki um “vaska frumkvöðla”. 

Þetta á enn frekar við um suma stjórnmálamenn en almenning. Nýr flugvöllur er forsíðuefni, hækkun ellilífeyris, tvídálkur á 15. síðu.

 

 

Áður en nýr flugvöllur verður svo mikið sem valkostur, þarf að liggja fyrir “löngun” okkar í nýjan völl og síðan fullvissa um að hann verði ekki byggður á kostnað þess sem við teljum enn nauðsynlegra.

E.t.v. fást lóðagjöld í Vatnsmýrinni sem duga bæði fyrir nýjum flugvelli, hækkun ellilífeyris og kostnaði við að breyta núverandi flugvelli í byggingarhæft svæði með tilheyrandi götum, lögnum og öðru því sem til þarf. E.t.v. snýr dæmið hinsvegar öfugt: Við getum byggt nýjan flugvöll ef við lækkum örorkulífeyri, lokum fleiri sjúkradeildum og sláum nokkrum elliheimilum á frest ! Vill einhver leggja nafn sitt við það ?

 

Áður en ákvörðun er tekin þarf auk þess að huga að fleiru, td. öryggismálum og því hvað hentar notendum flugþjónustunnar best. Þá fyrst hyllir undir að almenningur og stjórnmálamenn geti vitrænt svarað spurningunni: Á að flytja flugvöllinn? 

 

 

Tæknileg athugunarefni.

 

Ef, og ég segi ef, við komumst að þeirri niðurstöðu að okkur langi til að flytja flugvöllinn og byggja hús í þar sem hann er nú, þá er það aðeins fyrsta skref af mörgum sem stíga þarf áður en hægt er að taka ákvörðun um að gera það.

Tæknileg úttekt, áður en hægt er að slá því föstu að þarna sé raunhæft að byggja, á eftir að kosta hundruð milljóna. Bretar byggðu þennan flugvöll í mýrlendi, fyrir “léttar” flugvélar. Síðan þeir fóru, í lok síðari heimsstyrjaldarinnar, hefur miklu fé verið varið í viðhald. Viðhald vegna þyngri flugvéla, frostskemmda og þeirrar einföldu staðreyndar að þungt malbik sekkur í mjúkt mýrlendi. Það gera hús reyndar líka ! 

Sjálfsagt geta reikningsfróðir menn borið saman þyngd einbýlishúsa og annarra bygginga og gatna annarsvegar, við malbik og lendingarþyngd flugvéla hinsvegar. Auðvitað má einnig reikna út hvort meira og minna þarf að byggja á súlum, eða skipta um jarðveg, þarna í mýrinni. En - ódýr verður sú úttekt ekki. Heldur ekki úttekt á stæði fyrir nýjan völl, byggingarkostnaður við nýjan völl og allan þann búnað sem slíku mannvirki fylgir. 

 

 

Atkvæðaveiðar ?

 

Yfirlýsingar sumra stjórnmálamanna í aðdraganda kosninga eru oft ábyrgðarlausar. Þær eru því miður ekki byggðar á traustum útreikningum, föstum tilboðum eða vel ígrundaðri framtíðarsýn. Þær eru - af sumra hendi - eins og svo margar aðrar, ábyrgðarlausar atkvæðaveiðar og aðferð til að sjást í fréttum fjölmiðla þegar hyllir undir kosningar. Þetta megum við ekki láta blekkja okkur heldur krefjast þess að ákvarðanir verði teknar á ábyrgum forsendum. Með borgarstjórnarkosningar í nánd flykkjast stjórnmálamenn hinna ýmsu flokka að okkur kjósendum kynnandi hugmyndir sínar - sem er vel. Við skulum hinsvegar vera þess minnug að allar framkvæmdir eru á okkar kostnað og ábyrgð. Krefjumst afdráttarlausra svara og ábyrgra vinnubragða í þessu máli sem og öðrum. 

 

 

Þjónusta við landsbyggðina.

 

Mannlega hliðin er ekki síst mikilvæg: Þessi flugvöllur þjónar landsbyggðinni - í báðar áttir. Hann er ekki aðeins flugvöllur Reykvíkinga. Hann þjónar ekki síður þeim sem á landsbyggðinni búa og þurfa að skjótast til höfuðborgarinnar að morgni og heim að kvöldi - sumir fyrir mjaltir. Hvert sem flugvöllurinn verður fluttur lengist ferðatíminn og ferðakostnaðurinn hækkar. 

Þá má heldur ekki gleyma öryggissjónarmiðum. Fari illa í lendingu eða flugtaki er völlurinn nú í næsta nágrenni við fjölda sjúkra- og slökkvi-bíla. Sjúkraflug utan af landi lendir hér í næsta nágrenni við okkar bestu spítala. Og í sjúkraflugi skipta mínútur oft máli. Það er til lítils að veita því forgang í aðflugi - sem er hluti af vinnureglum flugumferðarstjóra - ef síðan er hálftíma akstur á sjúkrahúsið.

 

Margar borgir mundu gefa mikið fyrir að hafa innanlandsflugvelli sína staðsetta svo miðlægt þeim stöðum sem þeir þjóna. Þannig erum við að vissu leiti heppin að hafa flugvöll í 5 mínútna fjarlægð frá miðbæjarkjarna höfuðborgarinnar, stjórnsýslubyggingum og sjúkrastofnunum.

Það er mikils virði.

 

 

Flýtum okkur hægt.

 

En það er að mörgu að hyggja áður en hægt er að taka ábyrga ákvörðun.

Skoðanirnar og ábendingar eru jafnmargar og mennirnir og “vel þarf að vanda það sem lengi skal standa” eins og gamalt máltæki segir.

 

Einn möguleiki sem ekki eða lítið virðist hafa verið skoðaður er að láta völlinn vera þar sem hann er og byggja nýtt “Reykjavíkurhverfi ” annarstaðar, t.d. utan núverandi borgarhverfa. Þangað ætti ekki að flytja stjórnsýsluna heldur gæta þar jafnvægis í byggð íbúðar- og atvinnu-húsnæðis. Þar yrðu nýbyggingum ekki settar þröngar skorður af sjó, núverandi byggð og gatnakerfi. Þannig má láta drauma rætast, halda núverandi hagræði og spara eitt stykki flugvöll.

 

Baldur Ágústsson

baldur@landsmenn.is

 

Höf. er fv. flugumferðarstjóri, forstjóri og 

 

frambjóðandi í forsetakosningum 2004